Yaratılış Gerçekliği-I

CİLT-I: EVRİM TEORİSİ

Evrim Teorisi (Evolution Theory), Bilimsel bir teori midir ve Bilimselliğin kriterlerini karşılamakta mıdır? Platon’un, Aristoteles’in, Leibniz’in, Hume’un, Kant’ın, Popper’ın, Kuhn’un felsefeleriyle bu teorinin nasıl bir bağlantısı vardır? Evrim Teorisi’nin felsefî ve teolojik sonuçları nelerdir? Yaratıcı’nın var olup olmadığı meselesiyle Evrim Teorisi’nin nasıl bir ilişkisi bulunmaktadır? Yaratıcı’nın varlığını rasyonel olarak temellendirmeye çalışan tasarım deliline, Evrim Teorisi tehdit oluşturmakta mıdır? Evren, doğa yasaları, evrensel tüm oluşumlar, bütün canlılar ve biz tesadüfen mi oluştuk, yoksa bilinçle ve kudretle bir Yaratıcı tarafından oluşturulmuş bilinçli bir tasarımın ürünleri miyiz? İslâmiyetin, Hristiyanlığın ve Yahudiliğin teolojileri gerçekten de Evrim Teorisi’nin reddedilmesini gerektiriyor mu?

---

Bu ve bunlar gibi daha pek çok soruya bu kitapta cevap vermeye çalışacağız. Evrim Teorisi’nin, tarihte hiçbir bilimsel teoride gözlenemeyecek kadar farklı çalışma alanlarıyla bağlantısı olmuştur. Bu çalışmada, konunun bu özelliği yüzünden biyolojinin genetik, embriyoloji, biyokimya gibi alt-dallarından; felsefenin din felsefesi, biyoloji felsefesi, bilim felsefesi gibi alt-dallarına; İslâm teolojisinden Yahudi ve Hristiyan teolojilerine; ayrıca yerbilim, antropoloji, sosyoloji ve iktisat gibi konuyla ilgili pek çok alana temas edildi. Farklı disiplinler arasında çalışmalar yapılması gerektiği, farklı alanların bilgisinin birleştirilmesinin verimli sonuçlar doğuracağı sıkça dile getirilir ama bu dileği yerine getiren çalışma sayısı gerçekten de çok azdır. Söz konusu olan Evrim Teorisi ve onun bilimsel, felsefî ve teolojik açıdan ele alınması ise, bu sorun iyice kendini göstermektedir. Bu çalışmada, her iki konu da çift yönlü olarak ele alınıp; bu sorunun üstesinden gelinmeye ve biyolojiyle ilgilenenler kadar; felsefe ve teolojiyle (Din-bilimiyle) ilgilenenlerin de sorularına cevap verilmeye çalışılacaktır.

 Evrim Teorisi’nin en geniş kabul gören açıklamasına göre, bütün canlılar birkaç milyar yıl önce oluşmuş tek hücreli ‘ortak bir ata’nın soyundan gelmektedir. Bu ‘ortak ata’nın soyları boyunca ortaya çıkan değişimler, bütün canlılığın açıklaması olarak kabul edilir ve bu değişikliklerin sebebi genlerdeki ‘Mutasyonlar’la, dünya ortamına uygun canlıların hayatta kalıp diğerlerinin elenmesi ise ‘Doğal Seleksiyon’ mekanizmasıyla açıklanır. Evrim Teorisi, canlıların kökenine dair bir teoridir. Canlılar hakkında ne düşündüğümüz ise gerçekten de önemlidir, çünkü biz de canlıların bir parçasıyız. Kendimiz hakkındaki kanaatlerimiz ise sadece bir biyoloji bilgisi olarak kalmaz; hayatın anlamı, var oluş ve ahlâk gibi alanlarla ilgili düşüncelerimiz ve bunlarla ilgili vereceğimiz kararlar da kendimiz hakkındaki kanaatlerimizle bağlantılıdır.

 19. yüzyıldan önce ‘Din-Bilim çatışması’ dünya gündeminde önemli bir yer tutmuyordu. Ufak tefek sorunlar vardı ama din bilimcilerin çoğu Newtoncu bir evren anlayışıyla teolojilerini uzlaştırmışlardı. Fakat geçen son iki yüzyılda ‘Din-Bilim çatışması’ hem bilim hem felsefe hem de teoloji alanlarında önemli izler bıraktı. Bu çatışma en çok Evrim Teorisi üzerine yapılan bilimsel, felsefî ve teolojik tartışmalarda gözlemlendi. Rahatlıkla denebilir ki; geri kalan tüm bilimsel konular üzerindeki felsefî ve teolojik tartışmaların toplamı bile Evrim Teorisi üzerine yapılanlar kadar yoğun olmamıştır. Gerçeği arayan yolcu olarak insan, hem bilimin hem felsefenin hem de dinin kapısını çalar. Tüm bu alanlardan gelen bilgilerin birbirleriyle nasıl uzlaştırılacağı, çatışmaların nasıl çözümleneceği entellektüel olduğu kadar geneli ilgilendirdiği için aynı zamanda tüm canlılar için de varoluşsal bir sorundur. Bu sorunun en iyi gözlenebileceği ve çatışmaların çözümü için en iyi örneğin sunulabileceği bir konu varsa o da Evrim Teorisi’dir. Fakat bu kadar önemli olmasına karşın bu konuda ortaya konulan eserlerin (özellikle Türkçe) oldukça yetersizdir. Özellikle Evrim Teorisi’ni ele alan birçok kitapta ya ‘karşı kamp’a bolca hakaret ediliyor; ya da bilimsel, felsefî veya teolojik açıdan ciddi ve tutarlı yaklaşımlar sergilenmiyor. Bu konuyu ele alan kitaplarda bu teorinin ‘bilimsel deliller’i, genelde çok yönlü irdelenmeden sergileniyor veya eleştiriliyor. Bu teorinin felsefî veya teolojik değerlendirmesinin derinlemesine yapıldığı ciddi ve tutarlı çalışmalara rastlamak ise neredeyse imkânsız. Bunun sebeplerinden birisi, doğa bilimleriyle uğraşanların çoğunun felsefe ve teoloji alanlarına çok yabancı olmalarıdır. Oysa bu teorinin ortaya konulmasında ve kabulünde Natüralist Felsefenin (Doğa Felsefesi) çok önemli bir rolü bulunmaktadır. Felsefî birikimi olmayan bir doğa bilimcinin, bu teorinin, felsefî yönünü değerlendirememek ve mantıksal kurgusunun felsefî irdelemesini yapamamak gibi önemli eksiklikleri olacaktır. Diğer yandan, günümüz felsefecilerinin ve din bilimcilerinin çoğu, doğa bilimleriyle felsefe ve dinlerin arasına ‘kalın duvarlar’ ören yaklaşımları benimsemişler, bu yüzden doğa bilimlerine gerekli ilgiyi göstermemişlerdir. Günümüz felsefecilerinin çoğunu etkisi altına almış olan pozitivist dil felsefesi geleneği ve günümüz din bilimcilerinin önemli bir kısmının paylaştığı ‘fideist’ (imancı) yaklaşım, içinde bulunulan durumun sebeplerindendir. Fakat biz bu çalışmada objektif olarak bu konuyu ele alıp, tüm bu sakıncalı durumlardan kaçınmaya çalışarak; Evrim Teorisi’ni hem bilimsel hem felsefî hem de teolojik açıdan ele alacağız. Bilimin farklı, felsefenin farklı, dinlerin farklı hakikatleri olamayacağını ve bu alanların arasına ‘kalın duvarlar’ örülemeyeceği bugün bilinen bir gerçektir. Bu çalışmada, bilimsel irdeleme kadar felsefî irdelemeye de önem verecek ve aynı konuda birbirinden farklı birçok teolojik yaklaşımın olabildiğini ve bunların da göz önünde bulundurulması gerektiğini göstermeye çalışacağız.

 İki ciltten oluşan bu kitap, Yaratılış ve Evrim Teorisi’ni bir bütün olarak ele almakta ve birbiriyle bağlantılı 11 farklı bölümden oluşmaktadır. Kitabımızın birinci cildinde, detaylı olarak ele aldığımız ‘Evrim Teorisi’ni YEDİ bölüm halinde inceleyeceğiz:

 Birinci bölümde, Evrim Teorisi ortaya konulmadan önceki, konumuz açısından önemli bilimsel, felsefî ve teolojik gelişmelerle tartışmalar tanıtılmaya çalışıldı. Evrim Teorisi üzerine yapılan tartışmalar tarihsel arka plandan yalıtılarak anlaşılamaz. Özellikle felsefe tarihine meraklı olan kişilerin bu bölümü dikkatlice okumaları gerekir.

 İkinci bölümde, Evrim Teorisi’nin ne olduğu ve ortaya konulma süreci tanıtılmaya, ayrıca bu teorinin ortaya konulmasına ve yaygınlaşmasına yol açan paradigmalar gösterilmeye çalışıldı. Evrim Teorisi hakkındaki tartışmaları ele almadan önce, bu teorinin ne dediğini iyice öğrenmek isteyenler, bu bölümü iyi okumalılar.

 Üçüncü bölümde, Evrim Teorisi’nin delili olarak sunulan veriler ayrıntılı bir şekilde bilimsel ve felsefî irdelemeye tabi tutuldu. Gözlemlenebilme, öngörü gücü, yasalara sahip olma, matematiksel betimleme yeteneği, yanlışlanabilirlik, rakip teorilere üstünlük sağlanması gibi çeşitli kriterler açısından bu teori değerlendirildi. Bu bölüm, kitabın Birinci cildinin en önemli bölümlerinden birisidir; kitabın bu kısmından sadece tek bir bölüm okuyabildiğini söyleyen biri olsaydı, ona bu bölüm tavsiye edilebilirdi.

 Dördüncü bölümde, varlıklardaki düzen ve amaçlılık gibi unsurlardan yola çıkılarak bunların ‘Tasarımcı’sının varlığına ve bu ‘Tasarımcı’nın kudreti, bilgisi, hâkimiyeti gibi sıfatlarına ulaşılabileceğini iddia eden ‘tasarım delili’ ele alındı. Evrim Teorisi’nin tasarım deliline tehdit olup olmadığı da yine bu bölümde incelendi. Ayrıca ‘teizm’ (inanç) ile ‘ateizm’ (inançsızlık) arasındaki asıl sorunun; ‘Evrim Teorisi-Türlerin bağımsız yaratılışı ikilemi’nde değil, ‘Tesadüf-Tasarım ikilemi’nde olduğu gösterilmeye çalışıldı.

 Beşinci bölümde, Evrim Teorisi’nin başta ‘Yaratıcı inancı’ olmak üzere tektanrılı dinlerin inançları açısından ne ifade ettiği belirlenmeye çalışıldı. Bu bölümde, ‘Evrim Teorisi ve Yaratıcı inancının ilişkisi’ hakkındaki dokuz maddeli bir sınıflamanın ve bununla ilgili bazı konular için ‘teolojik agnostik’ tavrın önerilmesi inceleyeceğimiz bilimsel metod açısından oldukça önemlidir.

 Altıncı bölümde, Evrim Teorisi’nin Bilim dünyası ve yaşantı üzerine getirmiş olduğu etkiler ve Batı dünyasındaki meydana getirmiş olduğu uzun vadeli değişim detaylı bir şekilde ele alınmaktadır. Özellikle Evrim Teorisi’nin, Bilimin Biyoloji sahasının dışındaki alanlarına da (Ekonomi, Tarih, Felsefe, Matematik, Tıp, Fizik ve Kimya gibi) etki etmesi sonucu genel geçerli bir dünya görüşü olma niteliğini kazanmasının, dünya üzerindeki etkileri ve sonuçlarını inceleyen okuyucu için bu bölüm önemli ipuçları ortaya koymaktadır.

 Yedinci bölümde, Evrim Teorisi’nin tüm canlıların yapısını açıklayabilecek kadar geçerli bir teori olup olmadığı tartışılıyor. Özellikle Evrim Teorisi’nin ortaya atılmasında temel etkiye sahip olan kanıtlar üzerinde durularak tüm bunların canlıların kompleks yapısının tümünü birden açıklayıp açıklayamayacağı sorusunun yanıtı aranmaktadır…

Bundan başka, bu ilk cilde ilave olarak kitabın sonunda, canlıların yapısını temel düzeyde inceleyen Biyolojiye ait diğer temel alt bilim dallarının özet bir sıralandırılması ve 40 madde halinde sınıflandırılması ile tüm canlılar aleminin filogenetik sınıflandırmasını içeren özet bir kavram tanımlama bölümü ile en sonda biyolojide sık kullanılan terimlerin resimli bir terim sözlüğü ile verilmesiyle çalışmamızın ilk cildi son bulmaktadır.

 Bu çalışma aynı zamanda, son zamanlarda, özellikle Richard Dawkins’in yayınladığı yaratılış karşıtı fikirlere ve son zamanlarda yükselen Materyalist/Ateist çerçevede gelişen Evrim tartışmalarına da Gerçekçi bir Cevap niteliğindedir.. .

 

İçindekiler 

ÖNSÖZ (Preface)

Kitap hakkında (About the Book)

Yazar Hakkında (About the Author)

 

BİRİNCİ BÖLÜM

EVRİM TEORİSİNE GENEL BİR BAKIŞ

GİRİŞ

EVRİM TEORİSİ ORTAYA KONMADAN ÖNCEKİ FELSEFE, BİLİM VE BİYOLOJİ TARİHİ

TARİHİN ESKİ DÖNEMLERİ

ESKİ YUNAN MEDENİYETİNİN İLK FİLOZOFLARI

ATOMCU GÖRÜŞ

PLATON (EFLÂTUN)

ARİSTOTELES (ARİSTO)

ARİSTOTELES’TEN SONRA BİYOLOJİ

İSLÂM DÜŞÜNCESİNDE BİLİM VE BİYOLOJİ

İSLÂM DÜŞÜNÜRLERİNDE ‘EVRİM’ FİKRİ

YUNUS EMRE’DE ‘EVRİM’ FİKRİ

HZ. MEVLANÂ’DA ‘EVRİM’ FİKRİ

SAİD NURSÎ VE RİSÂLE-İ NUR’DA ‘EVRİM’ FİKRİ

ORTAÇAĞ HRİSTİYAN DÜŞÜNCESİ VE BİYOLOJİ

KOPERNiK - KEPLER – GALiLE SÜRECİ VE KİLİSE’NİN BİLİM’E KARŞI GÜCÜNÜ YİTİRMESİ

DESCARTES – MATEMATİK -MEKANİST YAKLAŞIM VE NEDENSELLİK

BERGSON, HOLBACH VE MEKANİST YAKLAŞIM

LEIBNIZ, FELSEFİ VE EZELÎ UYUM

NEWTON VE EVRENSEL KANUNLAR

HUME VE TASARIM DELİLİ

KANT, NEDENSELLİK, TASARIM DELİLİ VE BİYOLOJİDE METOD

WILLIAM PALEY, SAAT VE USTASI ANALOJİSİ

MİKROSKOBUN İCADI VE BİYOLOJİ İLE FELSEFEYE ETKİSİ

KENDİLİĞİNDEN TÜREME

ÖNOLUŞ VE SIRALIOLUŞ

DÜNYANIN YAŞI İLE İLGİLİ TARTIŞMALAR

LINNAEUS, TÜRLER VE TAKSONOMİ

BUFFON VE DÖNÜŞÜMCÜLÜK

SCHELLING, HEGEL, MARX VE FELSEFEDE ‘EVRİM’ KAVRAMININ YÜKSELİŞİ

 

İKİNCİ BÖLÜM

EVRİM TEORİSİ’NİN ORTAYA KONMASI

GİRİŞ

LAMARCK’IN EVRİM TEORİSİ

CUVİER, LAMARCK VE SONRADAN KAZANILAN ÖZELLİKLERİN AKTARILMASI

ERASMUS DARWIN

AUGUSTE COMTE VE POZİTİVİZM

CHARLES DARWIN

DARWIN VE EVRİM TEORİSİ

CHARLES LYELL, YERBİLİMİ VE EVRİM TEORİSİ

MALTHUS’UN NÜFUS TEORİSİ VE DOĞAL SELEKSİYON

YAPAY SELEKSİYONDAN DOĞAL SELEKSİYONA GEÇİŞ

ORTAK ATADAN DEĞİŞME YOLUYLA EVRİM TEORİSİ

İNSAN SOYUNUN MAYMUNLARLA İLİŞKİLENDİRİLMESİ

İNSANIN SOYUNUN KÖKENİ VE TÜRE BAĞLI SELEKSİYON

HERBERT SPENCER VE EVRİM TEORİSİ

YENİ-DARWİNİZM (NEO-DARWİNİZM) VE GENETİĞİN ÖNEM KAZANMASI

EVRİM TEORİSİ’NİN ORTAYA KONDUĞU DÖNEMDEKİ KOŞULLAR VE PARADİGMALAR

 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

EVRİM TEORİSİ’NİN BİLİMSEL AÇIDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

GİRİŞ

BİLİMSELLİĞİN KRİTERLERİ, BACON’CI İLKELER VE EVRİM TEORİSİ

GÖZLEM, DENEY, ANALOJİ VE EVRİM TEORİSİ

DOĞAL SELEKSİYON VE MUTASYONLAR İLE TÜRLERİN OLUŞUMU AÇIKLANABİLİR Mİ?

PULKANATLI GÜVELER, İSPİNOZ KUŞLARI VE DOĞAL SELEKSİYON

SİRKE SİNEKLERİ VE MUTASYONLAR

EVRİM TEORİSİNİN YASALARI

EVRİM TEORİSİNİN ÖNGÖRÜLERİ

KAMBRİYEN PATLAMASI VE CANLI TÜRLERİNİN AYNI ANDA ORTAYA ÇIKIŞI

 

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

DOĞADAKİ TASARIM DELİLLERİ

GİRİŞ

NATÜRALİZME KARŞI TASARIM DELİLİ

CANLILIĞIN ŞARTLARI, NATURALİZM VE TASARIM DELİLİ

NATÜRALİZM, KOZMOLOJİK DELİL VE EVRENİN VARLIĞI

GERÇEK SONSUZ VE EVRENİN BAŞLANGICI

ENTROPİ YASASI, BIG BANG VE EVRENİN BAŞLANGI

ZORUNLU VARLIK VE BAŞLANGIÇLI EVREN

DOĞA YASALARININ TASARIMI VE İNSANCI (ANTROPİK) İLKE

DOĞA YASALARI VE İNSANCI İLKE

FİZİKSEL DÜNYADAKİ OLUŞUMLAR VE TASARIMLAR

OLASILIK HESAPLARIYLA FİZİKSEL DÜNYADAKİ TASARIMLAR ARASINDAKİ İLİŞKİ

CANLILIĞIN ORTAYA ÇIKIŞI VE UREY-MİLLER DENEYİ

PROTEİNLERİN YAPISI VE OLASILIK HESAPLARI

DOĞAL SELEKSİYON VE PROTEİNLERİN OLUŞUMU

İLK CANLININ ORTAYA ÇIKIŞI

CANLILARDAKİ İNDİRGENEMEZ KOMPLEKS YAPILAR

KOMPLEKS YAPILARIN DEFALARCA OLUŞMASI

FARKLI CANLILARDA AYNI ÖZELLİKLER: SONAR SİSTEMİ ÖRNEĞİ

FARKLI CANLILARDA AYNI ÖZELLİKLERE DİĞER BİR ÖRNEK: GÜNEŞ İLE YÖN BULMA VE IŞIK ÜRETME

CANLILARDA BESLENME VE KORUNMA

CANLILARDA ORTAK YAŞAM VE ÜREME

TÜRE HAS ÖZELLİKLER: ARI

TASARIM DELİLİNİN SONUCU

 

BEŞİNCİ BÖLÜM

EVRİM TEORİSİ İLE DİNLER ARASINDAKİ İLİŞKİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

GİRİŞ

EVRİM TEORİSİ VE YARATICI İNANCI

EVRİM TEORİSİ’NE İNANANLARIN SINIFLANDIRILMASI

NIETZSCHE’DEN, DAWKINS’E VE DOBZHANSKY’E KADAR EVRİM TEORİSİ’NE İNANANLARDAKİ GÖRÜŞ FARKLILIKLARI

EVRİM TEORİSİ’Nİ REDDEDENLERİN SINIFLANDIRILMASI

“EVRİM TEORİSİ’NİN DOĞRULUĞU VEYA YANLIŞLIĞI BİLİNEMEZ” DİYENLERİN SINIFLANDIRILMASI

ALLAH’IN VARLIĞIYLA EVRİM TEORİSİ ÇELİŞİR Mİ?

OLASILIKSAL YASALAR VE MUCİZELER

KUTSAL METİNLER VE TÜRLERİN YARATILIŞI

KUR’ÂN’DA EVRİM TEORİSİ’NE İŞARETLER VAR MI?

KUTSAL METİNLER’DE İLK İNSANIN (HZ. ÂDEM VE HAVVA’NIN) YARATILIŞI

“OL” EMRİ VE HZ. ÂDEM’İN YARATILIŞI

İNSAN RUHU MADDEDEN AYRI BİR CEVHER Mİ?

 

ALTINCI BÖLÜM

EVRİM TEORİSİNİN SONUÇLARI VE BATI DÜNYASINDAKİ ETKİLERİ

GİRİŞ

EVRİM TEORİSİ’NİN ORTAYA KOYDUĞU BAZI MESELELERİ REDDETMEK NEDEN ÖNEMLİDİR?

EVRİM TEORİSİ'NİN GERÇEK ARKA PLANI

EVRİM TEORİSİ VE DİNE KARŞI SAVAŞ

EVRİM TEORİSİ’NİN ORTAYA ATILIŞINDAKİ ESAS AMAÇ

EVRİM TEORİSİ'NİN ARDINDAKİ ESAS HEDEF

EVRİM TEORİSİ VE DİĞER İDEOLOJİLER

EVRİM TEORİSİ'NİN İLERİ SÜRDÜĞÜ DELİLLER VE BULUNAMAYAN ARA GEÇİŞ FORMU FOSİLLERİ

YERYÜZÜNDE HAYATIN ANİDEN VE ÇOK ÇEŞİTLİ BİÇİMLERDE ORTAYA ÇIKMASI

YAPAY DELİLLER

YAPAY FOSİL ÜRETME ÇABALARI

HAYATIN EN TEMEL FORMLARI EVRİM TEORİSİYLE AÇIKLANABİLİR Mİ?

MEDYANIN EVRİM TEORİSİ’NDEKİ ROLÜ

 

YEDİNCİ BÖLÜM

EVRİM TEORİSİ’NİN GEÇERSİZ YÖNLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

GİRİŞ

EVRİM TEORİSİ’NİN YANILGILARI

İNSANIN EVRİMİ YANILGISI

AUSTRALOPITHECUSLAR: GERÇEK MAYMUNLAR

GERÇEK İNSAN FOSİLLERİ

ARKAİK HOMO SAPİENS VE NEANDERTAL ADAMI

20 MİLYON YILLIK ÖRÜMCEK FOSİLİ

DİĞER FOSİL ÖRNEKLERİ

MOLEKÜLER DÜZEYDE EVRİM AÇMAZI VE MİLLER DENEYİ

MİLLER DENEYİNİN SONUÇLARI: İNORGANİK ATOMLARIN VE BİLEŞİKLERİN BİRLEŞMESİNDEN CANLILIĞI OLUŞTURAN ORGANİK MOLEKÜLLER MEYDANA GELEBİLİR Mİ?

UREY-MİLLER DENEYİ’NİN DİĞER SONUÇLARI: HAYAT İNORGANİK DEĞİL, ORGANİK MOLEKÜLLERDEN TEŞEKKÜL ETMİŞTİR

İLKEL DÜNYA ORTAMI PROTEİNLERİ VE KOMPLEKS ORGANİK BİLEŞİKLERİ OLUŞTURABİLİR Mİ?

SUDA PROTEİN SENTEZLENMESİ MÜMKÜN OLABİLİR Mİ?

EVRİM TEORİSİNİN AÇIKLAYAMADIĞI BİR DİĞER OLAY: KAMBRİYEN PATLAMASI VE CANLI FORMLARININ AYNI ANDA ORTAYA ÇIKIŞI

MUCİZEVÎ MOLEKÜL: DNA

CANLILIK CANSIZ MOLEKÜL YIĞINLARININ ÖTESİNDE BİR KAVRAMDIR

TESADÜFLERİN MEYDANA GETİRDİĞİ HÜCRE YANILGISI

HÜCRENİN YAPISINDAKİ DİĞER MUCİZELER VE EVRİM TEORİSİ'NİN GEÇERSİZLİĞİ

YARATILIŞ VE GÖZ MUCİZESİ

SONUÇLAR

 

EK BÖLÜM-I

BİYOLOJİNİN ALT BİLİM DALLARI

Anatominin alt bölümleri:

Diyagnostik dallar:

Klinik disiplinler:

EK BÖLÜM-II

CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI

EK BÖLÜM-III

İNSAN VÜCUDUNUN TEMEL SİSTEMLERİ (ANATOMİ ATLASLARI)

EK BÖLÜM-IV

BİYOLOJİ TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ (RESİMLİ)

BİBLİYOGRAFYA