SUNUŞ 

Doğal varlıkların sürdürülebilir yönetimi hiç şüphesiz bütüncül bir planlama ile mümkündür. Bu bütüncüllük hem ele alınan doğal varlığın içinde bulunduğu havza coğrafi sınırları içerisinde bütüncül (mekânsal bütünlük), hem diğer plan kararları ve planların kademeli birlikteliği açısından bütüncül (planlararası bütünlük), hem de planlama ve yönetim sürecinin mümkün mertebe ilgili tüm paydaş ve halkın katılımını da sağlayacak şekilde bütüncül (katılım açısından bütünlük) olmasını ifade eder. Bu bütüncül yaklaşım aslında doğal varlıkların planlanmasında; ormanlar, meralar, topraklar ve su gibi tüm doğal varlıklar için geçerlidir. Bu kapsamda bu doğal varlıklardan biri olan su varlıklarının havza bazında bütüncül planlanması ve yönetimi de büyük önem arz etmektedir.

Su varlıkları yönetimi açısından, dünyadaki toplam su miktarı 1,4 milyar km³’tür. Bu suların %97,5’i okyanuslarda ve denizlerde tuzlu su olarak bulunmaktadır. Geriye kalan suyun ise sadece %2,5 oranındaki (35 milyon km³)’ü tatlı sulardan oluşmaktadır. Diğer taraftan bu tatlı suyun tamamı da canlılar için elverişli koşullarda değildir. Tatlı suyun önemli bölümü (%69,5) kutuplarda buzul olarak veya donmuş toprak tabakasında bulunmaktadır (Kalkınma Bakanlığı, 2014). Geriye kalan su ise yer altı ve yer üstü su potansiyeli olarak karasal kaynaklı kullanılabilir tatlı suları oluşturmaktadır. Kaldı ki bu suların büyük bölümü de insan etkisi ile kimyasal, ekolojik, miktar açısından kötü durumda olduğundan, iyi durumdaki kullanılabilir su miktarı daha da azalmıştır.

Dünya üzerindeki tatlı sular, sadece içme suyu olarak insanlık için değil, ekosistemi oluşturan tüm bitki ve hayvanlar için de vazgeçilmez bir doğal varlıktır. Yeterli ve iyi kalitede suyun varlığı; tatlı su ekosistemlerinin, insanlığın, tarımsal sulama ve üretim açısından gıda güvencesinin ve sürdürülebilir kalkınmanın temel bir unsurudur. Suyun doğa ve insan yaşamı kadar, sektörel kullanım açısından da büyük önemi vardır. Çevresel su ihtiyacı ve içme-kullanma suyu yanında tarım, hayvancılık, sanayi, madencilik, turizm, enerji ve ormancılık gibi birçok sektör suyu kullanmaktadır. Özellikle yeterli suyun olmadığı havzalarda aşırı nüfus artışı, nüfus artışı ile daha da büyüyen kentler ve sanayileşmenin de artmasına paralel olarak kırsal alanlardan kentsel alanlara doğru artan göç ve bu göçün sonucunda meydana gelen nüfus değişimleri, ülkelerin gıda ihtiyaçlarını karşılamak maksadı ile tarımda suyu aşırı miktarda kullanmaları, ayrıca sanayi, tarımsal ve evsel kaynaklı kirlilik, iklim değişikliği etkisi ile yağış rejimlerindeki değişmeler gibi bir çok etmen hidrolojik döngü, su kalitesi ve miktarını etkilemektedir.

Özellikle nüfus artışı kaynaklı kentleşme, su üretim fonksiyonu ile ön plana çıkan orman, mera ve makilik gibi doğal alanların amaç dışı kullanımı su toplama havzalarının bozulmasına yol açan ve su havzalarındaki su üretimini olumsuz etkileyen önemli baskı unsurlarından birini oluşturmaktadır. Bu durum doğa ve insanoğlu tarafından kolaylıkla yararlanabilecek olan elverişli tatlı su miktarının aslında ne kadar sınırlı olduğunu ve bu nedenle de çok iyi bir planlanma ile yönetilmesi gerektiğini göstermektedir.

İÇİNDEKİLER

1. GİRİŞ

2. KAVRAMSAL ÇERÇEVE

2.1. PLANLAMA KAVRAMI

2.1.1. Planlamanın Hukuki Dayanakları

2.2. PLAN TÜRLERİ

2.2.1. Sosyo-Ekonomik Planlar

2.2.2. Üst Düzey Fiziki Planlar

2.2.3. Yerel Fiziki Planlar/Alt Ölçekli Mekansal Planlar

2.2.4. Tamamlayıcı Planlar

2.2.5. Özel Amaçlı Planlar

2.3. KATILIMCILIK KAVRAMI

2.4. HAVZA YÖNETİMİNDE KATILIMCILIĞIN FAYDALARI

2.5. TÜRKİYE’DE HAVZA YÖNETİMİNDE KATILIMCILIĞIN HUKUKİ DURUMU

2.5.1. Uluslararası Mevzuat

2.5.2. Ulusal Mevzuat

2.6. HAVZA YÖNETİMİNDE KATILIM MEKANİZMASI OLARAK HAVZA YÖNETİM KURULLARI

2.6.1. Su Yönetimi Koordinasyon Kurulu

2.6.2. Havza Yönetimi Merkez Kurulu

2.6.3. Havza Yönetim Heyetleri

2.6.4. İl Su Yönetimi Koordinasyon Kurulları

2.7. AB NEHİR HAVZA YÖNETİMİNDE KATILIMCILIK

2.7.1. AB Nehir Havza Yönetiminde Katılımcılık Mekanizmaları

2.7.2. Bazı AB Üye Ülkelerinde Havza Yönetiminde Katılımcılık İyi Uygulama Örnekleri

2.7.3. AB SÇD Uygulamasında Halkın Katılımına İlişkin Sorunlar

2.7.4. Su Yönetimine Halkın Katılımında İyi Uygulama Örneklerinin Ortak Özellikleri

3. YÖNTEM

4. BULGULAR

4.1. HAVZA YÖNETİM PLANLARININ PLAN HİYERARŞİSİNDEKİ YERİ

4.2. PLAN HİYERARŞİSİNDE VE İŞLEYİŞİNDE TESPİTİ YAPILAN SORUNLAR

4.3. TÜRKİYE’DE HAVZA YÖNETİM HEYETLERİNİN GÖREVLERİNİN KATILIMCILIK KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ ANKET ÇALIŞMASI SONUÇLARI

4.3.1. Anket Sorularına Havza Yönetim Heyetlerince Verilen Yanıtlar

4.3.2. Anket Yanıtlarının Toplu Değerlendirmesi

5. TARTIŞMA

6. SONUÇ VE ÖNERİLER